Akt rozwodowy – umiejscowienie wyroku i potrzeba tłumaczenia przysięgłego

Co to jest rozwód i akt rozwodowy?

Rozstanie i formalne zakończenie związku małżeńskiego to często trudny i skomplikowany proces. Kluczowym dokumentem potwierdzającym rozwiązanie małżeństwa jest wyrok rozwodowy, potocznie nazywany aktem rozwodowym. Zrozumienie, czym jest ten dokument i jakie informacje zawiera, jest pierwszym krokiem do poradzenia sobie z formalnościami, zwłaszcza jeśli w grę wchodzą procedury międzynarodowe.

Rodzaje rozwodów w polskim prawie

Polskie prawo przewiduje dwa podstawowe tryby rozwiązania małżeństwa przez rozwód:

• Rozwód z orzekaniem o winie: W tym przypadku sąd ustala, który z małżonków (lub oboje) ponosi winę za trwały i zupełny rozkład pożycia. Orzeczenie o winie może mieć istotne konsekwencje, np. w kwestii obowiązku alimentacyjnego wobec byłego małżonka.
• Rozwód za porozumieniem stron (bez orzekania o winie): Jeśli małżonkowie są zgodni co do decyzji o rozstaniu i jego warunkach, mogą wnieść o rozwód bez orzekania o winie. Taka forma jest zazwyczaj szybsza, mniej kosztowna i mniej obciążająca emocjonalnie.

Kiedy sąd może orzec rozwód?

Podstawową przesłanką do orzeczenia rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że ustały wszelkie więzi łączące małżonków: uczuciowa (emocjonalna), fizyczna oraz gospodarcza, i nie ma rokowań na ich odbudowę. Warto jednak pamiętać, że sąd może odmówić udzielenia rozwodu, nawet jeśli doszło do rozkładu pożycia, w sytuacji gdyby wskutek rozwodu miało ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Co zawiera wyrok rozwodowy? Kluczowe informacje

Odpis prawomocnego wyroku rozwodowego to oficjalny dokument sądowy, który precyzuje wszystkie rozstrzygnięcia związane z zakończeniem małżeństwa. Typowe elementy wyroku rozwodowego to:

• Stwierdzenie rozwiązania małżeństwa przez rozwód, ze wskazaniem, czy nastąpiło to z orzeczeniem o winie (i czyjej), czy bez orzekania o winie.
• Decyzje dotyczące władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi (np. komu powierza się wykonywanie władzy, czy ogranicza się ją jednemu z rodziców).
• Określenie miejsca zamieszkania dzieci.
• Uregulowanie kontaktów rodziców z dziećmi.
• Ustalenie wysokości alimentów na rzecz dzieci od rodzica, który będzie zobowiązany do ich płacenia.
• W niektórych przypadkach, zasady korzystania ze wspólnego mieszkania przez byłych małżonków po rozwodzie.
• Na zgodny wniosek stron, sąd może również w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku wspólnego, o ile nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
• Ewentualne zasądzenie alimentów od jednego małżonka na rzecz drugiego.
• Rozstrzygnięcie o kosztach procesu rozwodowego.

Posiadanie odpisu wyroku rozwodowego jest niezbędne do uregulowania wielu spraw urzędowych. Jeśli wyrok został wydany za granicą, kluczowe staje się jego umiejscowienie w Polsce oraz, co bardzo istotne, zapewnienie jego profesjonalnego tłumaczenia przysięgłego. Więcej o tym, jakie dokumenty najczęściej wymagają tłumaczenia uwierzytelnionego, przeczytasz w innym naszym artykule.

Separacja a rozwód – jakie są główne różnice?

Choć zarówno separacja, jak i rozwód oznaczają rozkład pożycia małżeńskiego, istnieją między nimi fundamentalne różnice prawne:

• Trwałość rozkładu pożycia: Do orzeczenia rozwodu konieczny jest trwały i zupełny rozkład pożycia. W przypadku separacji wystarczy zupełny rozkład (nie musi być trwały, co oznacza, że istnieje teoretyczna możliwość powrotu małżonków do siebie).
• Możliwość zawarcia nowego małżeństwa: Rozwód definitywnie kończy małżeństwo i daje byłym małżonkom prawo do wstąpienia w nowe związki małżeńskie. Separacja nie rozwiązuje małżeństwa, a jedynie "zawiesza" niektóre jego skutki – osoby w separacji nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa. Jeśli planujesz ślub za granicą po rozwodzie, upewnij się, jakie dokumenty będą wymagane.
• Powrót do poprzedniego nazwiska: Po rozwodzie małżonek, który zmienił nazwisko w wyniku zawarcia małżeństwa, ma możliwość powrotu do nazwiska noszonego przed ślubem. Separacja nie daje takiej możliwości.
• Obowiązek wzajemnej pomocy: W przypadku separacji małżonkowie nadal mają wobec siebie obowiązek wzajemnej pomocy, jeśli wymagają tego względy słuszności.

Procedura uzyskania separacji jest często mniej skomplikowana i tańsza niż postępowanie rozwodowe, zwłaszcza jeśli strony są zgodne.

Jak przebiega postępowanie rozwodowe w sądzie?

Sprawy o rozwód rozpatrywane są przez sądy okręgowe w trybie procesowym. Pozew o rozwód może złożyć każdy z małżonków. Warto pamiętać, że jest to postępowanie o charakterze wysoce osobistym.

Choć nie jest to obowiązkowe, wiele osób decyduje się na skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego) specjalizującego się w prawie rodzinnym. Doświadczony prawnik może pomóc w sformułowaniu pozwu, zebraniu dowodów, a także reprezentować stronę w sądzie, co często zwiększa szansę na uzyskanie korzystnych rozstrzygnięć, np. w kwestii alimentów czy opieki nad dziećmi.

Kluczowym elementem postępowania rozwodowego jest przesłuchanie stron (małżonków). Sąd może również przesłuchiwać świadków. Nierzadko sprawa wymaga przeprowadzenia kilku rozpraw. W niektórych sytuacjach sąd może skierować małżonków na mediacje, mające na celu ugodowe rozwiązanie spornych kwestii. Postępowanie kończy się wydaniem wyroku, od którego stronom przysługuje prawo do wniesienia apelacji.

Ile kosztuje rozwód? Przykładowe opłaty sądowe (stan na maj 2024)

Koszty związane z procesem rozwodowym mogą być zróżnicowane, ale pewne opłaty sądowe są stałe. Na dzień maja 2024 roku należy liczyć się z następującymi wydatkami:

• Opłata stała od pozwu o rozwód: 600 zł. Warto wiedzieć, że w przypadku orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie, sąd zwraca powodowi połowę tej opłaty (300 zł) po uprawomocnieniu się wyroku.
• Opłata od wniosku o podział majątku wspólnego: Jeśli wniosek o podział majątku jest składany w ramach sprawy rozwodowej, opłata wynosi 1000 zł. Jeżeli strony przedstawią zgodny projekt podziału, opłata ta jest niższa i wynosi 300 zł.
• Potencjalne dodatkowe koszty: Do powyższych mogą dojść koszty opinii biegłych sądowych (np. psychologa, psychiatry, rzeczoznawcy majątkowego), opłaty za przeprowadzenie mediacji, a także koszty zastępstwa procesowego, jeśli zdecydujemy się na pomoc adwokata lub radcy prawnego.

Pamiętaj, że stawki opłat sądowych oraz inne koszty mogą ulegać zmianom. Zawsze zaleca się weryfikację aktualnych informacji bezpośrednio we właściwym sądzie lub na oficjalnych stronach Ministerstwa Sprawiedliwości.

Uznanie i umiejscowienie zagranicznego wyroku rozwodowego w Polsce

Uzyskałeś rozwód za granicą? Aby taki wyrok był w pełni skuteczny i uznawany w Polsce – na przykład, abyś mógł wstąpić w nowy związek małżeński lub uregulować inne sprawy urzędowe – konieczne jest jego odpowiednie "wprowadzenie" do polskiego porządku prawnego. Proces ten nazywany jest uznaniem lub umiejscowieniem (rejestracją) zagranicznego wyroku rozwodowego.

Rozwody z krajów Unii Europejskiej (poza Danią) – uproszczona procedura

Dobra wiadomość dla osób, których rozwód został orzeczony w innym kraju członkowskim UE (z wyjątkiem Danii) po 1 maja 2004 roku! Dzięki unijnym regulacjom (obecnie przede wszystkim Rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111, tzw. Bruksela II ter), takie wyroki są co do zasady uznawane w Polsce automatycznie, bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania sądowego o uznanie.

Aby jednak fakt rozwodu został formalnie odnotowany w polskich aktach stanu cywilnego (np. przez dodanie wzmianki w akcie małżeństwa), należy zgłosić się do właściwego Urzędu Stanu Cywilnego (zazwyczaj tego, w którym sporządzono akt małżeństwa). Zwykle potrzebne będą następujące dokumenty:

• Wniosek o transkrypcję (umiejscowienie) zagranicznego wyroku rozwodowego lub o wpisanie wzmianki dodatkowej.
• Oryginał zagranicznego wyroku rozwodowego lub jego urzędowo poświadczony odpis.
• Pełne tłumaczenie przysięgłe wyroku na język polski. Jest to absolutnie kluczowy dokument!
• W wielu przypadkach pomocne, a czasem wymagane, będzie również specjalne zaświadczenie wydawane przez sąd państwa, w którym zapadł wyrok (zgodnie z art. 39 ww. rozporządzenia) – ono również musi być przetłumaczone przysięgle.
• Dowód uiszczenia opłaty skarbowej (obecnie za wpisanie wzmianki wynosi ona 11 zł – warto potwierdzić w USC).
• Dokument tożsamości do wglądu.

Jeśli rozwód był orzeczony zaocznie (jedna ze stron nie brała udziału w postępowaniu), USC może zażądać dodatkowych dokumentów potwierdzających, że nieobecna strona została prawidłowo powiadomiona o sprawie lub że akceptuje wyrok.

Rozwody z krajów spoza UE, Danii lub starsze wyroki

W przypadku wyroków rozwodowych wydanych w krajach nienależących do Unii Europejskiej, w Danii, lub jeśli wyrok z kraju UE zapadł przed określonymi datami (np. przed akcesją danego kraju do UE lub przed 1 maja 2004 r.), procedura jest bardziej formalna. Takie wyroki wymagają przeprowadzenia w Polsce sądowego postępowania o uznanie.

Wniosek o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego składa się do sądu okręgowego, właściwego ze względu na obecne lub ostatnie miejsce zamieszkania w Polsce. Jeśli takiego miejsca nie ma, właściwy jest Sąd Okręgowy w Warszawie. Do wniosku należy dołączyć m.in.:

• Oryginał zagranicznego wyroku rozwodowego lub jego urzędowo poświadczony odpis.
• Dokument potwierdzający prawomocność wyroku (chyba że prawomocność wynika wprost z treści orzeczenia).
• Kompletne tłumaczenia przysięgłe wszystkich przedkładanych dokumentów obcojęzycznych na język polski.
• Odpis polskiego aktu małżeństwa (jeśli było zawarte w Polsce lub zostało tu umiejscowione).
• Opłata sądowa od wniosku (jej wysokość należy sprawdzić w sądzie).

Niezależnie od ścieżki procedury, tłumaczenie przysięgłe jest nieodzownym elementem. Musi być ono wykonane przez tłumacza przysięgłego wpisanego na listę prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości RP lub, w niektórych przypadkach, przez uprawnionego tłumacza z kraju UE.